لوله کشی آب شرب از کدام میدان مرکز شروع شد؟ - مجله معلمی

به گزارش همشهری، جمعیت تهران در سال1174 حدود 20هزار نفر بود و اغلب آب شرب مورد احتیاج اهالی به وسیله چشمه ها و قنات های اطراف شهر تأمین می شد، اما انتخاب تهران به عنوان مرکز دربار باعث شد تا روز به روز جمعیت آن افزایش پیدا کند. به همین دلیل تأمین آب شرب برای این شهروندان تهرانی به یکی از چالش های آن دوران تبدیل شد.

84سهم برای اهالی

نخستین بار در دوره فعالیت حاج میرزاآقاسی صدراعظم دربار، موضوع تأمین آب اهالی مرکز فکر دولتمردان را به خود مشغول کرد. حاج میرزاآقاسی می دانست با افزودن به تعداد قنات ها، این مشکل برطرف نمی گردد.

او معتقد بود با حفر نهری بزرگ می توان آب جاجرود را به تهران انتقال داد و این مشکل را برطرف کرد. هرچند که با اعتراض کشاورزان این موضوع اجرایی نشد.

در دوره صدارت میرزا محمدتقی خان امیرکبیر هم کوشش هایی برای انتقال آب از جاجرود به رود کرج و سپس تهران صورت گرفت. امیرکبیر برای برطرف نگرانی های اهالی آب کرج را به 84سهم تقسیم کرد و دستور داد تا 9سهم از آن حقابه ویژه مرکز نشینان باشد.

با این تصمیم بخش هایی از تهران از نعمت آب شرب بهره مند شد، ولی با مرگ او این اقدام نیمه کاره رها شد. تا اینکه کنت دومونت فرت نخستین رئیس نظمیه تهران به همراه دو نفر از مهندسان مدرسه دارالفنون، به دستور دربار مأمور شدند تا درباره مشکل آب شرب تهران تحقیق نموده و گزارشی تهیه نمایند.

انتقال آب از رودخانه های لار و جاجرود به تهران نتیجه تحقیات آن ها بود. چون در آن دوران خزانه دولت پولی برای تأمین انجام این عملیات نداشت، برای همین تصمیم گرفتند از مردم برای مشارکت در این کار دعوت نمایند، ولی مردم استقبال نکردند و از طرف دیگر کشور وارد التهابات سیاسی مشروطه خواهی شد و طرح انتقال آب به تهران برای مدتی نسبتاً طولانی مسکوت ماند.

آب شرب آغشته به چرک و کثیفی

در سال های1270 تا 1275 به چند اروپایی امتیازی برای تأمین آب شهر از راه حفر چاه عمیق در شمال تهران داده شد، اما این بار هم به علت نداشتن ابزار لازم برای حفاری طرح به زمان دیگری موکول شد.

کمبود آب شرب از یک سو و آلوده شدن آب هم شرایط آن دوران را بحرانی تر کرد. جعفر شهری باف در کتاب تهران قدیم در تشریح شرایط اسفناک آب مصرفی غالب مردم مرکز می نویسد: این آب ها که در سرچشمه ها و آبنماها، چون مروارید غلتان روشن و زلال به روی خود غلتیده، چشم ها را جلا می بخشد، کم کم در طول راه و عبور از نهر ها و جوی های کثیف و استعمال و رخت شویی و ظرفشویی و کهنه شویی و خاک و زباله ریختن و بازی اطفال و استحمام لشوش و آب دادن دواب مانند اسب و الاغ و گوسفند و ... به صورت لجن و گندابِ متعفنی درمی آمد که حتی شامه و بصر را آزار می رساند.

26قنات تأمین نماینده آب شرب تهرانی ها

در سال 1303 اداره بلدیه طرحی را پیشنهاد کرد که براساس آن روی جاجرود سدی احداث و از آب ذخیره شده در پشت سد برق هم فراوری کند. تا سال1306 آب شهر تهران به وسیله 26 رشته قنات با مجموع آبدهی حدود 700لیتر در ثانیه تأمین می شد.

در این سال بار دیگر عملیات احداث مجرای رودخانه کرج به تهران شروع شد و عملیات اجرایی این طرح از روستای بیلقان کرج تا جمشیدآباد تهران به طول 53کیلومتر به مدت 4سال طول کشید. 20کیلومتر از این جهت را از زیر زمین کانال کشی نموده بودند، اما آب زیادی در طول جهت هرز می رفت و با توجه به شدت رسوب گذاری احتیاج به لایروبی مداوم داشت.

لوله کشی برای سنگلجی ها

در سال1325 از طرف دولت مناقصه ای با حضور 7شرکت خارجی برگزار و شرکت سر الکساندر کیپ انگلیسی برنده مناقصه شد. در نهایت 30تیرماه سال1326 پروژه لوله کشی آب شرب برای تهرانی ها در میدان سنگلج یا پارک شهر کلید خورد و در مدت 3سال برای حدود 900 مشترک عملیات لوله گذاری آب شرب انجام شد.

بعد از انجام این عملیات باید آب شرب به وسیله خطوط لوله های فولادی از تصفیه خانه به مشترکان انتقال پیدا می کرد. طرح اولیه این عملیات بیش از 5 سال طول کشید تا به وسیله دو خط لوله فولادی به قطر 40اینچ با ظرفیت 242هزارمترمکعب در شبانه روز آب از آبگیر بیلقان به نخستین تصفیه خانه تهران (جلالیه) منتقل گردد.