آیا آموزش برای صنعت گردشگری لازم است؟ - مجله معلمی

به گزارش خبرنگاران شکل گیری، پایداری و توسعه توریستی در هر جامعه احتیاجمند امر آموزش است که از ارکان اصلی توسعه پایدار توریستی به شمار می رود، پیروزیت آینده صنعت توریستی در گرو آموزش و مطلع سازی افراد است که باید در اولویت قرار گیرد. از آنجا که توریستی یک فعالیت خدماتی است و کارکنان، این خدمات را ارائه می نمایند توجه به آموزش و ارتقاء دانش آن ها یکی از موضوعات اصلی تضمین حیات این مهم نیز محسوب می شود.

بنابراین درک و شناخت توریستی و بعلاوه چگونگی توسعه و پایداری آن بر توسعه دانش توریستی برای درک احتیاجمندی های آن تاثیرگذار است؛ البته در آموزش زمینه های پیروزیت پیرامون تجارب توریستی و بعلاوه احتیاجمندی های هر جامعه به امر توریستی نیز لازم و ضروری است

از آنجایی که نظام آموزشی ما در حوزه توریستی ناکارآمد بوده و تعداد استادان متخصص در این زمینه بسیار کم است، دولت باید برنامه ریزی های کلان خود در امر آموزش صنعت توریستی را جدی بگیرد تا اهداف عالی توریستی تحقق پیدا کند.

آیا آموزش حیات صنعت توریستی را تضمین می نماید؟

خبرنگار ایسنا به منظور آنالیز نقش آموزش در صنعت توریستی با تعدادی از کارشناسان این حوزه به گفت و گو پرداخته است که در ادامه مواردی از آن ها را می خوانیم.

مهرداد فرشیدی، عضو هیات علمی موسسه آموزش عالی بینالود مشهد، با بیان اینکه ما در تمام ارکان و فعالیت های مرتبط با توریستی احتیاجمند آموزش هستیم، می گوید: در توریستی 6 رکن اصلی شامل حمل ونقل، اقامت، پذیرایی، مدیریت جاذبه ها، راهنمایان و مراکز خرید وجود دارد که نوع برخورد و تعامل افراد شاغل در هر کدام از این فعالیت ها با توریستان متفاوت و پایه و اساس علمی و تجربی دارد و برای ارائه خدمات بهینه به توریستان، احتیاج به آموزش های مداوم و مقطعی لازم و ضروری است.

وی بیان می نماید: آموزش مداوم و به روز، باعث افزایش مطلعی و علم افراد می شود و اهمیت این موضوع به این معناست که افراد آموزش دیده با اشراف کامل به توریستی و قوانین مربوط به آن، خدمات مطلوب تری را به توریستان ارائه دهند که در جلب رضایت آن ها و توسعه توریستی بین المللی و داخلی تاثیرگذار خواهد بود. با توجه به اینکه در صنعت توریستی ارائه خدمات بهینه به توریستان در جلب رضایت آن ها بسیار مهم است، برای تحقق این مهم ضروری است به آموزش های علمی در زمینه های مختلف توریستی جدی تر از گذشته توجه شود.

فرشیدی تصریح می نماید: ما برای توسعه توریستی در کشور احتیاج به بازاریابی، تبلیغات گسترده، مشتری مداری، ارائه خدمات نوین و تعامل با توریستان داریم، تحقق تمام این موارد در گرو آموزش صحیح است اما متاسفانه بسیاری از افرادی که متولی توریستی در ایران بوده و برای این صنعت در کشورمان تصمیم گیری می نمایند، خود از علم آکادمیک و حتی تجربی در این صنعت پویا و پرطرفدار در سطح دنیا، بی بهره هستند.

وی عنوان می نماید: همانطور که تجربه در انجام وظایف کاری لازم و ضروری است باید به علوم دانشگاهی بیش از پیش اهمیت داد. بنابراین تلفیق علم و تجربه می تواند شیوه های آموزشی در توریستی را متحول نموده و بازدهی فعالان در بازار توریستی را ارتقا دهد.

عضو هیات علمی موسسه آموزش عالی بینالود مشهد خاطرنشان می نماید: برای پیروزیت و پیشرفت در توریستی و استفاده مناسب از ظرفیت موجود در صنعت باید در وهله نخست اقدام به هماهنگ کردن مباحث آموزشی در سطوح مختلف تعلیماتی با استفاده از دانش افراد متخصص در توریستی نموده و قبول کنیم که تربیت صحیح نیروی انسانی متخصص، باید سرلوحه اقدامات اولیه در برنامه ریزی و توسعه توریستی قرار گیرد و برای نیل به اهداف کلان در توریستی باید به امر آموزش بیش از پیش توجه کنیم.

هم سو نبودن آموزش های آکادمیک با احتیاج صنعت توریستی یکی از معضلات حوزه آموزش است

مهنا نیک بین، دبیر باشگاه توریستی فرهنگی پایدار یونسکو ایران، می گوید: عدم هم سویی آموزش های آکادمیک و کوتاه مدت توریستی با احتیاج صنعت توریستی و هتلداری یکی از معضلات این حوزه است که بار مالی و زمانی زیادی را نیز به همراه دارد.

وی اظهار می نماید: متاسفانه بسیاری از مراکزی که آموزش های توریستی و هتلداری را برعهده دارند از کارگاه ها، دروس عملی هتلداری و توریستی مانند کارگاه های پذیرایی، آشپزی، شیرینی پزی و... برخوردار نیستند و آموزش ها را صرفا به صورت تئوری ارائه می دهند و کمتر به آموزش های عملی در محیط و در قالب گشت های آموزشی می پردازند.

نیک بین با بیان اینکه این عوامل ضعف در حوزه آموزش است، اضافه می نماید: زمانی که دانشجویان پس از چهار سال از دوره کارشناسی فارغ التحصیل می شوند، هیچ تجربه عملی ندارند و متاسفانه زمانی که صاحبان کسب و کار می خواهند آن ها را جذب نمایند، باید مجدد دوره های عملی را در محیط کار برای آن ها برگزار نمایند تا مطابق احتیاج صنعت آموزش داده شوند که این امر هزینه و زمان زیادی را به خود اختصاص می دهد.

وی عنوان می نماید: یکی از معضلات این حوزه عدم هم سویی آموزش های آکادمیک و کوتاه مدت توریستی با احتیاج صنعت توریستی و هتلداری است که متاسفانه این معضل را در این فضا ایجاد نموده و بار مالی و زمانی زیادی را در این زمینه تحمیل می نماید. موضوع دیگری که امروز در زمینه آموزش توریستی و هتلداری به عنوان یک معضل با آن روبه رو هستیم، این است که مقاطع آکادمیک کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در بسیاری از مواقع مورد نظر نیست زیرا همانطور که گفته شد عمده شغل هایی که در صنعت توریستی و هتلداری وجود دارد، سطح آکادمیک بسیار بالایی نمی طلبند و مبتنی بر تجربه کاری هستند.

این کارشناس توریستی تصریح می نماید: مدرک گرایی برای نیروهای کار این صنعت لزومی ندارد مگر اینکه بخواهند در سطح آکادمیک این رشته فعالیت های آموزشی داشته باشند یا به سطوح بالای مدیریتی دست پیدا نمایند که آن هم به تجارب عملی پیروز از پایین ترین سطح به بالا احتیاج دارد، به عنوان مثال یک مدیر پیروز هتل باید پله به پله از پایین ترین سطح کاری هتل تجربه نموده باشد تا به مدیریت هتل برسد و باید به تمامی زیربخش ها و نحوه عملکرد سیستمی آن ها اشراف داشته باشد.

وی تاکید می نماید: مورد دیگری که در صنعت توریستی می تواند یک معضل باشد، عدم به روزآمدی سرفصل ها، متون و درس هایی است که ارائه می شود. متاسفانه آموزش های ارائه شده در کشور با احتیاجها و جهش های علمی که این صنعت در سطح بین المللی دارد، اصلا هم سو نیستند و بسیاری از سرفصل های دانشگاهی تا همین چند سال اخیر بازنگری نشده بود و این عدم تطابق معضلی برای دانش پژوهان در بازار کار داخل و خارج از ایران است.

نباید به آموزش در حوزه توریستی نگاهی سیاسی وجود داشته باشد

فرید جواهرزاده، رئیس انجمن علمی طبیعت گردی ایران نیز در این خصوص می گوید: از آنجایی که نظام آموزشی ما در حوزه توریستی ناکارآمد بوده و تعداد استادان متخصص در این زمینه کم است دولت باید برنامه ریزی های کلان خود در آموزش صنعت توریستی را جدی گرفته و نگاهی سیاسی به این موضوع نداشته باشد.

وی اذعان می نماید: به عقیده من مواردی که می تواند آموزش را در راستای توسعه توریستی به همراه داشته باشد، چالش های زیادی دارد که باید وارد مسائل جزئی تر از این موضوع شویم و توجه کنیم زمانی که با مقوله ای به نام توریستی روبرو هستیم، آن پیچیدگی ساختاری به واسطه میان رشته ای بودن توریستی را نیز در نظر بگیریم. کشور ما در حوزه آموزش توریستی ضعیف بوده و از این موضوع رنج می برد.

رئیس انجمن علمی طبیعت گردی ایران خاطرنشان می نماید: حوزه آموزش در توریستی شامل 2 شاکله مهارت محور و آکادمیک می شود که گاهی اوقات اختلاف نظرهایی در مورد آکادمیک و یا مهارتی بودن حوزه توریستی دیده می شود. این اختلاف دیدگاه ها تا مقدار ای ادامه دارد و در پاره ای از موارد مشاهده می کنیم که بخش آکادمیک، بخش مهارتی را قبول ندارد و بخش مهارتی، بخش آکادمیک را به رسمیت نمی شناسد.

وی می گوید: بنابراین نتیجه می گیریم که نظام آموزشی ما در این زمینه ناکارآمد بوده و تعداد استادان متخصص این حوزه نیز اندک است و به نوعی نظام آموزش عالی توریستی در کشور ما چندان اثربخش نیست و برنامه های راهبردی برای توسعه منابع انسانی در صنعت توریستی وجود ندارد. در نتیجه مهم ترین دلایل نبود نیروی متخصص در توریستی همان مسائلی است که در نظام آموزش عالی توریستی نیز وجود دارد.

جواهرزاده خاطرنشان می نماید: با توجه به اینکه متخصصان و استادان زیادی در این حوزه حضور دارند، اما نقشی در برنامه ریزی های کلان کشور ایفا نمی نمایند و به طبع سهمی در برطرف مسائل و چالش های این حوزه نخواهند داشت، بنابراین دولت در برنامه ریزی های کلان خود آموزش صنعت توریستی را باید جدی گرفته و به این موضوع نگاه سیاسی نداشته باشد.

وی تصریح می نماید: احتیاج امروز ما توجه به پلتفرم های تازه و به روز، استفاده از نوآوری و خلاقیت است که ضعف عمده ما در مباحث آموزشی این مسائل به خوبی دیده می شود. نیروهای متخصص به ویژه افراد جوان فارغ التحصیل داخل و خارج وجود دارند که به صنعت توریستی وارد شدند و از این جهت به روز هستند و فضاهای خوبی نیز ایجاد می شود.

این کارشناس توریستی اظهار می نماید: حوزه آموزش در توریستی همچنان گرفتار سرفصل ها و متدهای تعیین شده قدیمی است که باید به روزرسانی و دوره های مبتنی بر مسائل روز طراحی و برگزار شود، چراکه نوآوری و ابتکار در آموزش صنعت توریستی حرف اول را می زند.

وی می گوید: متاسفانه طی سال های گذشته مدرک گرایی و صدور مجوزهای بی رویه برای تاسیس موسسات علمی، آموزشی و حتی دانشگاهی منجربه شکل گیری فارغ التحصیلان بی کیفیت زیادی شده است. بخشی از فارغ التحصیلان ما از علم لازم در این زمینه برخوردار نیستند، زیرا آموزش های متنوع را فرا نگرفتند و نمی توانند جوابگوی احتیاج بازار باشند. در نهایت اثربخشی نظام آموزشی زمانی می تواند خود را نشان دهد که بتواند جوابگوی مسائل و مسائل بازار و صنعت باشد.

نبود الگوی تعیین، توریستی کشور را با افول همراه نموده است

محمد رحیمی خوش، استاد توریستی و هتل داری در گفت وگو با ایسنا بیان می نماید: ما نتوانسته ایم در این سال ها الگوی تعیینی در حوزه توریستی به دنیایان معرفی کنیم و تنها به واسطه سنت دینی مان ادعا می کنیم که مردمان میهمان نوازی هستیم اما متاسفانه عدم ارائه الگویی درست باعث شده توریستی ما رو به افول باشد.

وی خاطرنشان می نماید: ما در مشهد بیشتر در زمینه میهمان نوازی، آداب و معاشرت و الگوهای رفتاری احتیاج به آموزش داریم. افرادی که در خط مقدم صنعت توریستی و میهمان نوازی به عنوان مدیران ارشد، میانی یا کارمندان فعالیت می نمایند، باید با استانداردهای روز بین المللی در حوزه خود آشنا باشند اما متاسفانه متناسب با پیشرفت و توسعه استانداردهای بین المللی آموزش داده نمی شوند.

این کارشناس توریستی اذعان می نماید: اتفاقی که آموزش در حوزه توریستی به وجود می آورد، این است که قطعا رضایت را برای توریست در پی دارد و زمانی که این رضایتمندی از سوی توریستان اتفاق می افتد، می تواند میهمان وفادار آن مقصد باشد و بارها به آن شهر سفر و حتی آن شهر را به دیگران هم معرفی کند.

وی عنوان می نماید: اولین موضوع آداب معاشرت و الگوهای رفتاری است که عمومیت دارد و از سطح کلی اجتماع بیرون می آید. دومین مسئله به سطح حرفه ای باز می شود که موضوع آموزش افراد در خط مقدم صنعت میهمان نوازی را در بر می گیرد و در این زمینه فعالیت می نمایند. این موارد باید با استانداردهای روز بین المللی در صنعت توریستی و میهمان نوازی آموزش داده شود. کشورهای بزرگی که در این زمینه صاحب نام هستند، به موضوعاتی مانند هتل داری، اقامت و حمل و نقل می پردازند و استانداردهای خود را به طور منظم و در سطح بین المللی ارتقاء می دهند.

رحیمی خوش می گوید: ما احتیاجمند ارائه یک الگوی آموزشی و میهمان نوازی در شهر مشهد هستیم. ما در زمینه میهمان نوازی، آموزش توریستی و خدمات حرفه ای ظرفیت هایی در اختیار داریم که به صورت منظم و در سطح بین المللی در حال ارتقاء و توسعه است و به وسیله فناوری، اطلاعات و ارتباطات می توان آن را دریافت کرد و این اقدام باید به وسیله وزارت میراث فرهنگی در سطح حرفه ای آموزش داده شود.

در نتیجه به نظر می رسد یکی از راهکارهای برون رفت از شرایط فعلی در حوزه آموزش صنعت توریستی در کشور این است که بخش آکادمیک و مهارت را بیشتر به هم نزدیک کنیم و هم افزایی خوبی را برای توسعه فعالیت های توریستی داشته باشیم تا در زمینه توریستی که صنعت مهمی به شمار می رود پیروز عمل کنیم.